Liturgia Środy Popielcowej składa się z ceremonii poświęcenia i sypania popiołu oraz ze Mszy św. Popiół już w Starym Testamencie wyrażał znikomość rzeczy, pokorę i pokutę. Dla upokorzenia pychy naszej i przypomnienia nam prawa śmierci, któremu w skutek grzechu pierworodnego podlegamy, Kościół, na wzór Niniwitów pokutujących w popiele i włosienicy, posypuje nam głowy popiołem, mówiąc: Pamiętaj, człowiecze, że prochem jesteś i w proch się obrócisz.

Przed Mszą św. święci się popiół zrobiony z gałązek palm, święconych poprzedniego roku.

Spis Treści

Przygotowania

  • Kropidło z wodą święconą na kredencji
  • Osobna ampułka (jak największa), tacka oraz ręczniczek do obmycia palców celebransa po posypywaniu popiołem
  • Popiół do poświęcenia po stronie epistoły, ustawiony na lewo od Mszału
  • fioletowy ornat oraz manipularz na sediliach
  • Mszał jest otwarty na formularzu Feria IV Cinerum
  • Balaski po stronie prezbiterium

Wejście

Celebrans wychodzi ubrany w fioletową kapę. Asysta zwyczajowo udaje się na swoje miejsca. Schola w tym czasie intonuje antyfonę Exaudi nos, Domine. W tym czasie celebrans i ceremoniarz czekają na środku przed ołtarzem, aż schola skończy śpiew. Jeśli nie ma scholi, po podaniu biretu ceremoniarzowi celebrans od razu wchodzi na stopnie i całuje ołtarz, po czym samodzielnie recytuje antyfonę. Ceremoniarz wchodzi na przedostatni stopień od strony bocznej, tak aby celebrans miał go po swojej prawej ręce.

Poświęcenie popiołu

Celebrans wzywa wiernych do modlitwy słowami Dominus vobiscum i po odpowiedzi odmawia przewidziane modlitwy ze złożonymi dłońmi. Podczas błogosławieństw ceremoniarz przytrzymuje brzeg kapy, a celebrans lewą dłoń kładzie na ołtarzu.

Podczas czwartej oracji turyfer oraz nawikulariusz przygotowują się do zasypki. Kiedy oracja zakończy się, podchodzą, aby wraz z ceremoniarzem i celebransem zasypać kadzidło.

Następnie ceremoniarz podaje wodę święconą celebransowi, by ten pokropił popiół. Celebrans kropi popiół odmawiając antyfonę Asperges me, po czym okadza popiół.

Posypywanie głów popiołem

Najwyższy godnością kapłan spośród kleru podchodzi do ołtarza i nakłada popiół celebransowi, który nie przyklęka. Jeśli jednak inny kapłan nie jest obecny, Celebrans przyklęka przed ołtarzem i sam nakłada popiół na swoją głowę nic nie mówiąc.

Pozostała asysta ustawia się przy stopniach ołtarza w ten sam sposób, jak podchodzi się do Komunii św., łącznie z przyklęknięciami. Następnie celebrans posypuje głowy popiołem asyscie klęczącej u stóp ołtarza - ceremoniarz znajduje się po prawej stronie celebransa, trzymając lewą ręką brzeg kapy, a w prawej tacę z popiołem.

Schola w tym czasie śpiewa antyfony Immutemur habitu oraz Inter vestíbulum, a także Responsorium Emendémus in mélius oraz Adjuva nos, Deus, salutáris noster.

Po otrzymaniu popiołu, każdy pojedynczo wstaje, przyklęka na jedno kolano i wraca ze świecą na swoje miejsce. Następnie celebrans posypuje głowę popiołem ceremoniarza w pojedynkę, jako że ten asystował celebransowi przy posypywaniu głów pozostałej asyście.

Ceremoniarz po otrzymaniu popiołu ponownie asystuje celebransowi przy posypywaniu głów wiernym. Wierni klęczą przy balaskach i zachowują się podobnie jak ministranci.

Lavabo

Kiedy celebrans wraca z rozdawania popiołów, udaje się on po przyklęknięciu na środku przed ołtarzem (ceremoniarz z prawej strony celebransa) na stronę epistoły in plano do lavabo, gdzie usługują mu akolici. Jeśli celebrans nie opuścił ołtarza przy rozdawaniu popiołów, to lavabo także odbywa się przy ołtarzu po stronie epistoły.

W trakcie lavabo ceremoniarz lub dowolny inny ministrant może przerzucić balaski na stronę wiernych.

Zakończenie

Po lavabo celebrans podchodzi do Mszału i odczytuje ostatnią przewidzianą orację. Po oracji per breviorem udaje się wraz z ceremoniarzem do sedilii, aby zmienić kapę na ornat i manipularz.

Msza św.

Po zmianie paramentów celebrans i ceremoniarz udają się na środek przed ołtarzem. Opuszcza się Psalm 42. oraz pozostałe modlitwy u stopni ołtarza, zatem Msza św. rozpoczyna się od pierwszego okadzenia.

W czasie Kolekty, Postcommunio oraz modlitwy Super populum ceremoniarz zobowiązany jest dać sygnał do przyklęknięcia na oba kolana. On sam jednak stoi przy celebransie, będąc po jego prawej ręce.

Graduał i Traktus

Jeżeli jest obecna schola, celebrans odczytując Traktus nie przyklęka. Następuje zasypka przed Ewangelią oraz Munda cor.

Asysta ustawia się tak jak zwyczajowo przed Ewangelią, natomiast turyfer wraz z ceremoniarzem robią miejsce między sobą dla celebransa, który po Munda cor zejdzie na środek przed ołtarzem.

Kiedy schola zaczyna śpiewać Adjuva nos, Deus, wszyscy klękają na oba kolana i klęczą aż do końca śpiewu. Celebrans klęka na najniższym stopniu, zaś asysta na posadzce.

Po zakończeniu śpiewu wszyscy wstają i udają się do ewangelii w zwyczajny sposób.