Spis treści

Znak Krzyża

Znak Krzyża jest początkiem wszystkich czynności liturgicznych.

Czyniąc znak Krzyża, lewa ręka znajduje się nieco poniżej piersi. Palce powinny być wyciągnięte i przylegać do siebie, dłoń ma być obrócona ku piersi.

Unosząc dłoń prawej ręki, której palce są również wyciągnięte i przylegają do siebie, dotyka się czoła końcami trzech palców (wskazującego, środkowego i serdecznego). W tym samym czasie wypowiada się słowa In nomine Patris.

Opuszczając prawą rękę, dotyka się nią piersi wyżej lewej ręki i mówi et Filli.

Następnie kieruje się dłoń do lewego ramienia i dotykając go, wypowiada się słowa et Spiritus, po czym od razu kieruje się dłoń do prawego ramienia, mówiąc Sancti.

Wypowiadając słowo Amen składa się ręce przed piersią.

Składanie rąk

Ręce mają być złożone w taki sposób, aby dłonie i poszczególne palce prawej i lewej ręki przylegały do siebie.

Wyjątkiem są kciuki. Mają one być skrzyżowane tak, że prawy ma być założony na lewy. W ten sposób złożone ręce trzyma się przed piersią.

Należy jednak uważać, aby zbytnio do niej nie przylegały ani nie były za wiele od niej oddalone. Nie należy ich także ani za bardzo zwracać ku twarzy, ani ku posadzce, lecz trzymać naturalnie, jakby zwrócone ku niebu.

Małe znaki krzyża

Trzy znaki Krzyża małego należy kreślić w następujący sposób: złożywszy lewą rękę troszkę poniżej piersi, palce prawej ręki należy połączyć i wyciągnąć, za wyjątkiem kciuka, który którym się kreśli krzyżyki na czole, ustach i piersiach, powyżej lewej ręki. Czyni się to tak, żeby otwarta dłoń była zwrócona ku nam. Następnie składamy obie ręce.

Wykonywanie czynności

Gdy podczas ceremonii wykonujemy jakąś czynność jedną ręką, to używamy do tego prawej ręki. Lewą rękę trzymamy w tym czasie na piersi. Dłoń tejże ręki obracamy ku piersi. Palce mają przylegać jeden do drugich.

Rewerencje

Ważną rolę w obrzędach spełniają rewerencje. Słowo to oznacza uszanowanie, złożenie hołdu. Czyni się je przed Najświętszym Sakramentem, Krzyżem, biskupem, itp. Rozróżniamy dwa rodzaje rewerencji: pokłony i przyklęknięcia.

Pokłony

Wyróżniamy trzy pokłony: głęboki, średni i prosty.

Głębokim nazywamy pokłon, podczas którego pochylamy cały korpus ciała. Ma on być na tyle głęboki, abyśmy mogli, nie poruszając ramion, dotknąć końcami palców kolan. W żadnym wypadku nie może być głębszy.

Przy średnim pokłonie pochylamy razem z głową trochę ramiona tak, abyśmy mogli widzieć stopy.

Prosty pokłon możemy podzielić na trzy rodzaje:

  • Prosty większy, gdzie schylamy całkowicie głowę i troszeczkę barki. Stosuje się go, gdy zostanie wymienione imię Jezus lub będą wspomniane wszystkie trzy Osoby Boskie równocześnie, co ma miejsce podczas Gloria Patri i ostatniej zwrotki wielu hymnów, a także wtedy, gdy kapłan wypowiada słowo Oremus oraz przy odpowiednich słowach w hymnie Gloria in excelsis Deo oraz Credo. Przy imieniu Jezus oraz słowu Oremus dodatkowo barki są nieco skierowane w kierunku krzyża ołtarzowego - nie obowiązuje to jednak podczas siedzenia.
  • Prosty średni, gdzie schylamy tylko całkowicie głowę. Stosuje się go, kiedy wymienione jest imię Maria, ku czci Matki Bożej.
  • Prosty mniejszy, gdzie schylamy nieco głowę. Stosuje się go, kiedy wspomniane jest imię świętego, o którym odprawia się msza lub kommemoracja. To samo tyczy się imienia obecnego papieża i biskupa miejsca.

Przyklęknięcia

Przyklęknięcie może być na jedno kolano lub na oba.

Przy przyklęknięciu na oba kolana opuszczamy najpierw prawe kolano ku lewej pięcie, a potem lewe przy prawym i dodajemy głęboki skłon głowy.

Przy przyklęknięciu na jedno kolano zaś zginamy tylko prawe kolano, pomijając wszelkie skłony głowy i ciała. Zgięcia kolana dokonujemy tak, aby dotykało ono posadzki obok kostki lewej nogi. Zgiętego kolana nie pozostawiamy dłuższej chwili na posadzce, lecz po jej dotknięciu od razu podnosimy.

Kiedy więcej osób w tym samym czasie robi przyklęknięcie, należy zwrócić uwagę, aby było ono zrobione w tym samym czasie, w ten sposób oraz aby ich ruch był równomierny. Tę regułę należy zachować tak przy przyklęknięciu na jedno, jak i oba kolana.

Gdy podczas przyklęknięcia padnie słowo Jezus, Maria lub inne, na które należy się pokłonić, pokłon ten opuszczamy. Przyklęknięcie, jako większy znak czci, zawiera w sobie mniejszy, jakim jest pokłon.

Obroty

Jeżeli ministrant musi się obrócić w stronę przeciwną, ogólnie mówiąc czyni to przez prawe ramię, chyba że jest inaczej zaznaczone. W przypadku, gdy jest ich więcej, np. idą w procesji po dwóch, robią obrót w ten sposób, że zwracają się twarzami ku sobie. Jeżeli jest ich trzech, to środkowy obraca się zawsze przez prawe ramię.

Jeśli trzeba przejść przez ciasne miejsca, to:

  • gdy idzie się w procesji, pierwszy przechodzi mniej godny;
  • gdy idzie się poza procesją, pierwszy przechodzi godniejszy;
  • gdy jednak ministranci lub inni asystujący kapłanowi trzymają kapę, to stąpają za nim. Akolici towarzyszący Krzyżowi przechodzą przed nim.

Zapalanie świec

Zapalanie świec ołtarzowych rozpoczyna się po stronie epistoły, później zapala się te po stronie ewangelii. Jeśli trzeba zapalić po obu stronach więcej niż jedną świecę, zaczyna się od tych, które są bliżej krzyża. Zapaliwszy wszystkie świece po stronie epistoły, przechodzi się na stronę ewangelii i zapala świece w tym samym porządku, zaczynając od tej najbliżej krzyża. Przy gaszeniu postępuje się w odwrotnej kolejności.

Podawanie przedmiotów

Podając jakikolwiek przedmiot, np. biret, ampułki, trybularz, najpierw całuje się podawany przedmiot, następnie rękę kapłana. Gdy otrzymuje się dany przedmiot z powrotem, należy postąpić odwrotnie - najpierw całuje się rękę kapłana, a następnie otrzymywany przedmiot. Podczas ceremonii żałobnych i w Wielki Piątek pocałunków tych należy zaniechać.